ວຽກງານທີ່ດິນ

ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນໃນປະເທດລາວປັດຈຸບັນແມ່ນມີທ່າກ້າວປ່ຽນແປງທີ່ສຳຄັນຫຼາຍຢ່າງ. ໃນຈຳນວນ 50 ຊົນເຜົ່າສ່ວນໃຫຍ່ດຳລົງຊີວິດຕາມແບບແຜນປະເພນີ, ເກັບກ່ຽວເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ, ຮັກສາດູແລທີ່ດິນໂດຍຜ່ານການເຮັດໄຮ່ນາກະສິກຳ ແຕ່ນະໂຍບາຍບາງຂໍ້ຂອງລັດຖະບານ ໄດ້ຫຼຸດການນຳໃຊ້ທີ່ດິນກະສິກຳໂດຍພຶດຕິໃນ.¹ ພ້ອມນັ້ນ, ສົງຄາມອິນໂດຈີນ ກໍເປັນເງື່ອນໄຂໃຫ້ປະຊາຊົນໂຕນໜີຈາກບ້ານເກີດເມືອງນອນ ແລະ ຊອກຫາຖິ່ນຖານທີ່ຢູ່ອາໃສໃໝ່.²  ການຍ້າຍຖິ່ນຖານໄດ້ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຈຳນວນຫຼາຍສິບພັນຄົນ ທີ່ອາໃສຢູ່ໃນເຂດພູດອຍນັ້ນ ໄປອາໃສຢູ່ສະຖານທີ່ໃໝ່ທີ່ໃກ້ກັບຖະໜົນຫົນທາງ ແລະ ການບໍລິການສາທາລະນະ.³

ທິວທັດແສງແດດ ແລະ ທ້ອງຟ້າທີ່ມີລົມພັດຜ່ານພູຜາ ແລະ ທົ່ງນາທີ່ເມືອງວັງວຽງ, ປະເທດລາວ. ຮູບພາຍໂດຍ Basile Morin, Wikimedia commons, ຖ່າຍວັນທີ  19 ມິຖຸນາ 2020, ພາຍໃຕ້ລິຂະສິດ  CC-BY-SA 4.0.

ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດ້ານຊີວະນາພັນຂອງ ສປປ ລາວ ໄດ້ຫຼຸດລົງ ດ້ວຍສາເຫດມາຈາກການເຕີບໂຕຂອງປະຊາກອນ, ການປ່ຽນແປງການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນ, ການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນ ແລະ ການຫັນປ່ຽນໄປສູ່ເສດຖະກິດຕະຫຼາດ.⁴  ອີງໃສ່ຍຸດທະສາດແຫ່ງຊາດກ່ຽວກັບ “ການຫັນທີ່ດິນເປັນທຶນ”⁵ ລັດຖະບານລາວ ສຸມໃສ່ການເຕີບໂຕທາງດ້ານເສດຖະກິດເປັນວຽກງານບູລິມະສິດ ໂດຍຜ່ານການສົ່ງເສີມການລົງທຶນຂອງເອກະຊົນ ແລະ ເງິນຊ່ວຍເຫຼືອຈາກການ ສຳປະທານ  “ທີ່ດິນຂອງລັດ” ທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບການຈັດສັນນັ້ນໃຫ້ແກ່ນັກລົງທຶນ.^{6 7} ເຖິງແນວນັ້ນ ສິ່ງດັ່ງກ່າວ ກໍບໍ່ໄດ້ໝາຍຄວາມວ່າທີ່ດິນບໍ່ໄດ້ມີການຄຸ້ມຄອງ ຫຼື ບໍ່ມີການຄອບຄອງ. ການສຳປະທານ ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນໄດ້ຮັບການອະນຸຍາດໃນລັກສະນະການຂຸດຄົ້ນແຮ່ທາດ, ເຂື່ອນ ແລະ ທຸລະກິດກະສິກຳຂະໜາດໃຫຍ່ ແລະ ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເປັນການຖອນສິດຄອບຄອງຈາກຊາວກະສິກອນຂະໜາດນ້ອຍ.⁸ ຂະບວນການດັ່ງກ່າວສືບຕໍ່ມາເຖິງການປັບປຸງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນປີ 2019 ຊຶ່ງອະນຸຍາດໃຫ້ຕ່າງປະເທດສາມາດຖືສັນຍາເຊົ່າ ແລະ ສຳປະທານຕາມກຳນົດເວລາໃດໜຶ່ງ.⁹ ສິ່ງດັ່ງກ່າວເປັນຈຸດສົນໃຈໃໝ່ກ່ຽວກັບການຮັບຮູ້ສິດການນຳໃຊ້ທີ່ດິນສ່ວນບຸກຄົນ ຊຶ່ງໄດ້ສ້າງຜົນກະທົບຕໍ່ຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຊົນເຜົ່າ.¹⁰ ທີ່ອາດນຳໄປສູ່ວິກິດ, ຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ແລະ ຄວາມບໍ່ໝັ້ນຄົງ¹¹ 

ຂອບເຂດນິຕິກຳ

ອີງຕາມລັດຖະທຳມະນູນຂອງລາວ, ທີ່ດິນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແມ່ນຖືກພິຈາລະນາເປັນ “ມໍລະດົກຂອງຊາດ”. ¹²  ລັດແມ່ນມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຄຸ້ມຄອງສິ່ງດັ່ງກ່າວຕາມກົດໝາຍ.¹³  ທັງເປັນຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງລັດໃນການປົກປ້ອງສິດ, ຊັບສິນຂອງອົງການຈັດຕັ້ງ ແລະ ຂອງບຸກຄົນ.¹⁴

ລັດຖະບານລາວຄຸ້ມຄອງສິດ ກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ແລະ ຊັບສິນພາຍໃຕ້ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນ. ຊຶ່ງນິຕິກຳທີ່ໄດ້ເລິ່ມປະກາດນຳໃຊ້ສະບັບທຳອິດແມ່ນໃນປີ 2003, ຕໍ່ມາກໍມີ ດຳລັດວ່າດ້ວຍທີ່ດິນ ສະບັບປັບປຸງໃໝ່່ໃນປີ 2019. ຊຶ່ງເນັ້ນໃສ່ການບໍລິຫານ ແລະ ຈັດສັນທີ່ດິນໂດຍລັດ ແບບລັກສະນະ “ສູນລວມ ແລະ ເປັນເອກະພາບ”.¹⁵ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນ ສະບັບປັບປຸງປີ 2019 ຊຶ່ງໄດ້ອະທິບາຍ ແລະ ໃຫ້ຄວາມລະອຽດຂື້ນກ່ວາເກົ່າ. ໄດ້ຈັດປະເພດ ແລະ ກຳນົດຈຸດປະສົງການນຳໃຊ້ທີ່ດິນທີ່ແຕກຕ່າງອອກໄປເຊັ່ນ “ເຂດສະຫງວນ” (ທີ່ບໍລິຫານໂດຍອຳນາດການປົກຄອງລັດ), ເຂດ “ພັດທະນາ” (ເຂດກະສິກຳ ແລະ ເຂດອຸດສາຫະກຳ) ເປັນຕົ້ນ.¹⁶ ນອກນັ້ນ, ຍັງມີຂໍ້ຫ້າມກ່ຽວກັບບາງກິດຈະກຳ (ມາດຕາ 159) ໂດຍຜູ້ນຳໃຊ້ທີ່ດິນ, ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ທັນມີການກຳນົດການລົງໂທດອັນສະເພາະຕໍ່ຜູ້ລະເມີດ.¹⁷ 

ນິຕິກຳອື່ນໆທີ່ກ່ຽວພັນກັບເລື່ອງທີ່ດິນມີດັ່ງນີ້:

• ກົດໝາຍປ່າໄມ້ (ປີ 2019);
• ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍການສົ່ງເສີມການລົງທຶນ (ປີ 2016);
• ດຳລັດເລກທີ 135/ນຍ ວ່າດ້ວຍການເຊົ່າ ແລະ ການສຳປະທານທີ່ດິນລັດ (ປີ 2009);
• ດຳລັດເລກທີ 84 ວ່າດ້ວຍການຄຸ້ມຄອງຄ່າຊົດເຊີຍ ແລະ ການຍົກຍ້າຍຈັດສັນທີ່ດິນຕໍ່ຜູ້ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກໂຄງການການພັດທະນາ (ປີ 2016); 
• ດຳລັດເລກທີ 21 ວ່າດ້ວຍການປະເມີນຜົນກະທົບທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ (ປີ 2019);
• ຄຳແນະນຳກ່ຽວກັບການຮັບຮອງການລົງທຶນ ແລະ ກົນໄກການຄຸ້ມຄອງທີ່ດິນ ສຳລັບໃຫ້ເຊົ່າ ແລະ ສຳປະທານເພື່ອການປູງຝັງ (ປີ 2019); 
• ແຈ້ງການ ໃຫ້ໂຈະ ແລະ ກວດກາຄືນການອອກໜັງສື ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນປ່າໄມ້, ໃຫ້ແກ່ບຸກຄົນ, ນິຕິບຸກຄົນ ຫຼື ການຈັດຕັ້ງໃນເຂດທີ່ດິນປ່າສະຫງວນ, ທີ່ດິນປົກປ້ອງ ແລະ ທີ່ດິນປ່າຜະລິດໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ;
• ຄຳແນະນຳ (ປິ 2021) ວ່າດ້ວຍການເກັບຄ່າທຳນຽມ ແລະ ຄ່າບໍລິການຂະແໜງ ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ. 
• ແຈ້ງການ, ເລກທີ 2458/ກສຊ, ວັນທີ 3 ມິຖຸນາ 2021 ວ່າດ້ວຍການສໍ້ລາດບັງຫຼວງຂອງພະນັກງານລັດທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ໃນຂະແໜງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.  

ອຳນາດການປົກຄອງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ   

ກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ (ກສຊ) ແມ່ນເປັນໜ່ວຍງານລັດທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຫຼັກຕໍ່ວຽກງານການບໍລິຫານຈັດການເລື່ອງທີ່ດິນ ແລະ ຂະແໜງອື່ນຮັບຜິດຊອບຕາມໜ້າວຽກທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງຕົນ.¹⁸  ​ຕົວຢ່າງ: ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລົງທຶນ (ກຜທ) ແມ່ນຮັບຜິດຊອບກ່ຽວກັບເລື່ອງຄຳຮ້ອງຂໍສຳປະທານທີ່ດິນ.¹⁹ ພາກສ່ວນປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ(ທະຫານ) ແມ່ນມີບົດບາດໃນຂະແໜງການພັດທະນາວຽກງານປ່າໄມ້ ແລະ ຊັບພະຍາກອນ.²⁰ ສະພາແຫ່ງຊາດເຮັດພາລະບົດບາດສຳຄັນໃນການຕິດຕາມກວດການະໂຍບາຍທີ່ດິນ ແລະ ເປັນຜູ້ເກັບກ່ຽວສັງລວມເອົາຄຳເຫັນຂອງປະຊາຊົນ.²¹

3 ໄລຍະຂອງວຽກງານການຄຸ້ມຄອງທີ່ດິນຢູ່ ສປປ ລາວ 

ສ້າງຂື້ນໂດຍ: Open Development Laos, ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຈາກ: ຂ່າວເສດຖະກິດ-ການຄ້າ, ລົງວັນທີ 11 ມິຖຸນາ 2019. ພາຍໃຕ້ລິຂະສິດ CC-BY-SA 4.0.

ຂໍ້ຂັດແຍ່ງກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ແລະ ວິທີທາງແກ້ໄຂ   

ຂໍ້ຂັດແຍ່ງກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ແລະ ວິທີທາງແກ້ໄຂຢູ່ໃນລາວແມ່ນອີງໃສ່ບັນດານິຕິກຳດັ່ງລຸ່ມນີ້:

• ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນ  (ປີ 2019);
• ກົດໝາຍກ່ຽວກັບຄຳຮ້ອງທຸກ (ປີ 2016);  ແລະ 
• ຂໍ້ຕົກລົງວ່າດ້ວຍການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງຄະນະກຳມະການແກ້ໄຂຂໍ້ຂັດແຍ່ງຂັ້ນບ້ານ (ປີ 2016).²²

ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນປີ 2019  ໄດ້ຂະຫຍາຍກົນໄກການແກ້ໄຂຂໍ້ຂັດແຍ່ງດ້ານທີ່ດິນຢູ່ໃນພາກທີ XII. ຊຶ່ງລະບຸວ່າບັນຫາຂໍ້ຂັດແຍ່ງສາມາດເກີດຂື້ນຈາກການນຳໃຊ້ທີ່ດິນໂດຍບໍ່ໄດ້ຮັບອານຸຍາດ, ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນບໍ່ຖືກຕາມຈຸດປະສົງ, ການບໍ່ມີການນຳໃຊ້ທີ່ດິນ, ບໍ່ມີການຊຳລະພາສີ ຫຼື ຄ່າທຳນຽມ, ຂໍ້ຂັດແຍ່ງອື່ນໆກ່ຽວກັບເຂດແດນເຫຼົ່ານັ້ນເປັນຕົ້ນ.²³ ຫ້ອງການຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມຂັ້ນເມືອງເຮັດໜ້າທີ່ເປັນເຈົ້າການຮັບຜິດຊອບໃນການແກ້ໄຂບັນຫາ. ²⁴ ຂັ້ນຕໍ່ມາແມ່ນລະດັບພະແນກຂັ້ນແຂວງ²⁵  ຕໍ່ມາແມ່ນສານປະຊາຊົນ.²⁶ ຂໍ້ຂັດແຍ່ງສາມາດແກ້ໄຂໄດ້ດ້ວຍການປານີປານອມ ຫຼື ການໄກ່ເກ່ຍ, ການຮ້ອງຟ້ອງຕໍ່ສານ ຫຼື ການຕັ້ງຖິ່ນຖານລະຫວ່າງປະເທດ.²⁷ 

ຂໍ້ຂັດແຍ່ງທີ່ເກີດຂື້ນບາງສ່ວນເນື່ອງຈາກຂອບກົດໝາຍບໍ່ຕອບສະໜອງຕໍ່ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກສັບສົນກ່ຽວກັບສິດໃນການຄອບຄອງທີ່ດິນຢູ່ໃນລາວ. ຕົວຢ່າງ, ບັນດາກົດໝາຍທີ່ມີຢູ່ນັ້ນ ບໍ່ທັນຮັບຮູ້ລະບົບການປູກຝັງແບບເລື່ອນລອຍຢ່າງຖືກວິທີ ເຮັດໃຫ້ທີ່ດິນໃນເຂດພູດອຍຢູ່ຊົນນະບົດທີ່ຍັງນໍາໃຊ້ວິທີປະຕິບັດເຫຼົ່ານີ້ ບໍ່ສາມາດນຳໄປຈົດທະບຽນໄດ້; ບໍ່ມີການຮັບຮູ້ການຖືຄອງທີ່ດິນຂອງຊຸມຊົນ. ນອກຈາກນັ້ນ, ຄວາມບໍ່ມີສະຖຽນລະພາບທາງສັງຄົມ, ການເຕີບໂຕຂອງປະຊາກອນ ແລະ ການຂາດຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບລະບົບກົດໝາຍຈະນຳໄປສູ່ບັນຫາຂັດແຍ່ງ. ນອກນັ້ນ, ກໍຍັງມີຄວາມທ້າທາຍກ່ຽວກັບບັນຫາສິ່ງກີດຂວາງ ແລະ ຄວາມບໍ່ເທົ່າທຽມທາງເພດ ຊຶ່ງໄດ້ນຳມາປຶກສາຫາລືລະອຽດຕື່ມດັ່ງຕໍ່ໄປນີີ້. 

ຜູ້ໃຫ້ທຶນສາກົນ ແລະ ຄູ່ຮ່ວມງານ ຕ່າງກໍໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນລັດຖະບານລາວ ໃນການພັດທະນາຂອບເຂດກົດໝາຍກ່ຽວກັບທີ່ດິນເຊັ່ນ: ກອງທຶນທີ່ໄດ້ຮັບຈາກທະນາຄານໂລກເປັນຈຳນວນ 31 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ ແລະ 6.3 ລ້ານໂດລາຈາກອົງການສະວິດເພື່ອການພັດທະນາ ແລະ ການຮ່ວມມືໃນການຄຸ້ມຄອງທີ່ດິນ, 7 ລ້ານເອີໂຣ ຈາກທະນາຄານເພື່ອການພັດທະນາທີ່ດິນຂອງປະເທດເຢຍລະມັນ.²⁸

ເຖິງແນວໃດກໍຕາມ, ຂໍ້ຂັດແຍ່ງກໍຍັງສືບຕໍ່ຄົງຢູ່ ໂດຍສະເພາະກ່ຽວກັບການຮັບຮູ້ສິດນຳໃຊ້ທີ່ດິນຕາມປະເພນີ – ລວມທັງຜູ້ທີ່ໄດ້ຂື້ນທະບຽນຢ່າງເປັນທາງການແລ້ວກໍຕາມ²⁹– ການຂະຫຍາຍການປູກຝັງຢູ່ໃນປ່າໄດ້ເພິ່ມຂື່ນ. ເນື່ອງຈາກຂະບວນການໄກ່ເກ່ຍຂັ້ນບ້ານກໍຍັງບໍ່ສາມາດດຳເນີນການບັງຄັບໃຊ້ກົດໝາຍໄດ້ດີເທົ່າທີ່ຄວນ. ສະນັ້ນ, ບັນດາຄູ່ຮ່ວມພັດທະນາສາກົນ ຈຶ່ງນຳເອົາຫຼາຍໂຄງການທົດລອງນຳໃຊ້ເຄື່ອງມືເກັບຂໍ້ມູນເຂົ້າມາເລິ່ມປະຕິບັດຢູ່ຂັ້ນບ້ານ ເຊັ່ນ: Social Tenure Domain Model(STDM), ການຄຸ້ມຄອງທີ່ດິນກະສິກຳແບບລວມໝູ່/ Collective Agriculture Land Management (CALM), ການວາງແຜນນຳໃຊ້ທີ່ດິນປ່າໄມ້ ແລະ ກະສິກຳແບບມີສ່ວນຮ່ວມ, ການຈັດສັນ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງ/Participatory Forest and Agriculture Land Use Planning, Allocation and Management (PFALUPAM), ແລະ ຂອບການບໍລິຫານຈັດການປ່າໄມ້ / Forest Management Framework. 

ຈາກໂຄງການສຳປະທານ ເຮັດໃຫ້ຊາວບ້ານໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຫຼາຍດ້ານ ເປັນຕົ້ນການສູນເສຍທີ່ດິນປູກຝັງ, ບັນຫາການຂັດແຍ່ງເລື່ອງທີ່ດິນກໍເພິ່ມຂື້ນ ແລະ ໄປເຖິງການສູນເສຍການເຂົ້າເຖິງເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ (NTFPs), ກະທົບຕໍ່ປ່າໄມ້ ແລະ ສັດປ່າ.³⁰ ບັນຫາໄດ້ກ່ຽວໂຍງໃສ່ການເຮັດກະສິກຳ ແລະ ການປູກໄມ້.³¹ ການຊົດເຊີຍ ແລະ ການຕັ້ງຖິ່ນຖານໃຫ້ໃໝ່ທີ່ເກີດຈາກການສ້າງເສັ້ນທາງລົດໄຟ³²³³ ແລະ ການສ້າງເຂດພັດທະນາໃໝ່.³⁴ ທັງນີ້ທັງນັ້ນ, ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ມີຂໍ້ມູນຂອງຈຳນວນຕົວເລກທັງໝົດຂອງກໍລະນີຂໍ້ຂັດແຍ່ງ.  

ບັນດາພາກສ່ວນສັງຄົມພົນລະເຮືອນໄດ້ຫ້າວຫັນປະກອບສ່ວນຊ່ວຍແກ້ໄຂບັນຫາກ່ຽວກັບທີ່ດິນ. ກຸ່ມແລກປ່ຽນຂໍ້ມູນຂ່າວສານກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ຫຼື The Land Information Working Group (LIWG) ແມ່ນໜຶ່ງໃນຫົວໜ່ວຍສັງຄົມພົນລະເຮືອນທີ່ເຮັດວຽກຮ່ວມກັນກັບລັດຖະບານໂດຍສະເພາະ ກັບກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ຄູ່ຮ່ວມງານອື່ນໆ. LIWG ມີສະມາຊິກກວ່າ 45 ອົງການຈັດຕັ້ງ ແລະ ຜູ້ສະໜັບສະໜູນ 80 ຈາກພາກສ່ວນນິຕິບຸກຄົນ. ³⁵

ບົດບາດຍິງ-ຊາຍ ແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງທາງດ້ານທີ່ດິນ   

ແມ່ຍິງ ໂດຍສະເພາະຈາກຈາກຄອບຄົວຊົນເຜົ່າ ໄດ້ປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ແລະ ບັນຫາກ່ຽວກັບອຳນາດໃນການຕັດສິນໃຈ. ປະເພນີແບບລະບົບບິດາສິດທິລາດ ທີ່ຖືເອົາເພດຊາຍສືບຕະກຸນນັ້ນ ບໍ່ມີການອານຸຍາດໃຫ້ເພດຍິງຖືສິດໃນການຄອບຄອງຊັບສິນ ຊຶ່ງໝາຍເຖິງສິດໃນການເຂົ້າເຖິງ ແລະ ຄອບຄອງທີ່ິດິນຂອງແມ່ຍິງກໍຖືກປະຕິເສດ. ບັນຫາດັ່ງກ່າວ ກໍຍິ່ງເພິ່ມຄວາມໜ້າເປັນຫ່ວງຂື້ນຕື່ມ ໂດຍສະເພາະຕໍ່ກັບນະໂຍບາຍສົ່ງເສີມການຖ່າຍໂອນທີ່ດິນໃຫ້ແກ່ນັກລົງທຶນ. ອັນນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ພື້ນທີ່ປ່າໄມ້, ທີ່ດິນກະສິກໍາ, ການຄໍ້າປະກັນສະບຽງອາຫານຫຼຸດລົງ, ບວກກັບການປ່ຽນແປງພື້ນຖານຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດກະສິກໍາ ແລະ ຜົນຜະລິດທີ່ສູງຂຶ້ນ, ຊຶ່ງກໍເຮັດໃຫ້ຄວາມສໍາພັນຂອງແມ່ຍິງກັບທີ່ດິນເປັນເລື່ອງຫ່າງເຫີນໄປຕື່ມອີກ. ສະນັ້ນ, ຈຶ່ງເປັນສິ່ງກັງວົນກ່ຽວກັບຜົນກະທົບທາງລົບຕໍ່ກັບການເຂົ້າເຖິງສິດທິດ້ານທີ່ດິນຂອງແມ່ຍິງ, ໂດຍສະເພາະຢູ່ໃນໝູ່ບ້ານທີ່ໃຊ້ລະບົບມານດາສິດທິລາດມາແຕ່ດັ້ງເດີມ.³⁶

ພາຍຊາວນາເພດຍິງກຳລັງກ່ຽວເຂົ້າຢູ່ທົ່ງນາ, ພາໃຕ້ຂອງລາວ. ພາບຖ່າຍໂດຍ Marcel Hagenauer, from Pixabay, ພະຈິກ 2019. 

ດັ່ງນັ້ນ, ສຽງຂອງເພດຍິງ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນຂອງເຂົາເຈົ້າບໍ່ໄດ້ຮັບການເອົາໃຈໃສ່ເທົ່າທີ່ຄວນ. ເພດຍິງຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງຂອງການຖືກຈຳແນກຍ້ອນທັດສະນະຄະຕິຕໍ່ບັນຫາຄວາມບໍ່ເທົ່າທຽມທາງເພດ ຊຶ່ງໄດ້ຕິດພັນກັນວັດທະນະທຳ ແລະ ຄວາມເຊື່ອມາຍາວນານ. ບັນຫາດັ່ງກ່າວແມ່ນຍິ່ງຮຸນແຮງຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະເພດຍິງຈາກຄົວເຮືອນທີ່ທຸກຍາກ ແລະ ກຸ່ມຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ³⁷

ກົົດໝາຍທີ່ດິນສະບັບປັບປຸງໃໝ່ເຫັນວ່າຍັງບໍ່ມີການລະບຸອະອຽດກ່ຽວກັບສິດນຳໃຊ້ທີ່ດິນຂອງແມ່ຍິງ. ກົດໝາຍຍັງບໍ່ຮັບຮູ້ຄວາມເປັນເຈົ້າຂອງຮ່ວມກັນລະຫວ່າງຜົວ ແລະ ເມຍ, ໝາຍຄວາມວ່າຜູ້ຍິງບໍ່ມີສິດຮຽກຮ້ອງສິດກ່ຽວກັບທີ່ດິນ ໃນກໍລະນີເກີດມີການຢ່າຮ້າງ ຫຼື ພາຍຫຼັງການເສຍຊີວິດຂອງຜົວ.³⁸  ສະນັ້ນ, ຈຶ່ງຄວນມີການຈັດສັນລະບົບການຖືຄອງສິດ ຢູ່ໃນຂັ້ນບ້ານ, ການຈັດສັນທີ່ດິນລວມໝູ່ຢ່າງເໝາະສົມ, ການອອກໃບຕາດິນສ່ວນບຸກຄົນຢ່າງເປັນລະບົບ ແລະ ເອົາໃຈໃສ່ນະໂຍບາຍຕ່າງໆທີ່ພົວພັນກັບການອະນຸຍາດໃຫ້ລົງທຶນມາມີສ່ວນຮ່ວມກັບເລື່ອງທີ່ດິນ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເສຍຜົນປະໂຫຍດ.³⁹